Απόρρητες οι δαπάνες του υπουργείου Μετανάστευσης - Τι λένε οι Ευρωπαίοι
Απόρρητες οι δαπάνες του υπουργείου Μετανάστευσης - Τι λένε οι Ευρωπαίοι
Με πρωτοβουλία της κυβέρνησης πέρασε ειδική διάταξη, προκειμένου το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου να αποκτήσει ειδικές πιστώσεις απόρρητων εθνικών αναγκών. Είναι η δεύτερη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο μέσα σε διάστημα 60 ημερών.
Από τις 30 Απριλίου, οπότε το νομοσχέδιο «Βελτίωση της μεταναστευτικής νομοθεσίας, τροποποίηση διατάξεων των νόμων 4636/2019 (Α΄ 169), 4375/2016 (Α΄ 51), 4251/2014 (Α΄ 80) και άλλες διατάξεις» κατατέθηκε στη Βουλή, μερίδα του Τύπου και πολιτικά στελέχη ανέδειξαν την παραδοξότητα του άρθρου 55 του νομοσχεδίου, το οποίο ρητά αναφέρει πως ο εκάστοτε υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου θα μπορεί να προχωρεί σε απόρρητες δαπάνες, για τις οποίες «δεν θα αποδίδεται λογαριασμός» και τα παραστατικά των οποίων θα καταστρέφονται μετά την παρέλευση έξι μηνών από την σχετική απόφαση τέλεσης της δαπάνης (η οποία δεν θα δημοσιεύεται).
Τι λέει η διάταξη
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, «σκοπός της πρόβλεψης αυτής, στο πρότυπο αντίστοιχης του υπουργείου Εξωτερικών και της Γενικής Γραμματείας Πολίτικης Προστασίας, έγκειται στη διασφάλιση της απρόσκοπτης λειτουργίας και στην εκπλήρωση της αποστολής του υπουργείου, όπως αυτή κάθε φορά εξειδικεύεται από τα αρμοδία προς τούτο όργανα, έναντι απειλών που δύνανται να θέσουν σε κίνδυνο ζητήματα, αξίες και δικαιώματα συνταγματικά κατοχυρωμένα, όπως η προάσπιση της ζωής και της περιούσιας των πολιτών και της διαφύλαξης του φυσικού περιβάλλοντος».
Η ίδια η διάταξη είναι ακόμη πιο σαφής. Συγκεκριμένα, αναφέρει τα εξής:
«Άρθρο 55
Δαπάνες αντιμετώπισης μεταναστευτικής κρίσης
- Στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου εγγράφεται ειδική πίστωση απόρρητων εθνικών αναγκών. Ως τέτοιες εθνικές ανάγκες και δαπάνες, οι όποιες δεν μπορούν να γίνουν γνώστες χωρίς ζημία των συμφερόντων της χωράς, θεωρούνται αυτές που εμπίπτουν, άμεσα ή έμμεσα, στην εκπλήρωση της αποστολής του ως άνω Υπουργείου, όπως αυτή κάθε φορά εξειδικεύεται από τα αρμόδια προς τούτω όργανα, η διασφάλιση της εκπλήρωσης των οποίων συνιστά προστασία των εθνικών συμφερόντων στον τομέα αυτό, εντός ή εκτός Ελλάδος.
- Απαγορεύεται η διάθεση από την παραπάνω πίστωση οποιουδήποτε ποσού για άλλους σκοπούς, ιδίως για την παροχή επιμισθίων, αμοιβών ή αποζημιώσεων και για κάθε προσωπική παροχή προς υπαλλήλους ή όργανα του Κράτους. Οι κατά παράβαση των ορισμών του παρόντος εγκρίνοντες ή λαμβάνοντες τέτοιες παροχές ευθύνονται πειθαρχικώς και καθίστανται εις ολόκληρων υπόχρεοι έναντι του Δημοσίου σε απόδοση των παρά την απαγόρευση πληρωθέντων.
- Η διάθεση οποιουδήποτε πόσου από την πίστωση αυτή διενεργείται με απόφαση του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου και μετά από γνώμη της Επιτροπής Ειδικών Δαπανών. Για τις ανωτέρω δαπάνες δεν αποδίδεται λογαριασμός. Η απόφαση αυτή η οποία ασκείται κατά αποκλειστική αρμοδιότητα από τον Υπουργό Μετανάστευσης και Άσυλου, δεν δημοσιεύεται στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης ούτε αναρτάται σε οποιοδήποτε πληροφοριακό σύστημα ή πλατφόρμα.
- Η πίστωση των απόρρητων εθνικών αναγκών διατίθεται για δαπάνες τόσο στο εσωτερικό όσο και στην αλλοδαπή.
- Οι πληρωμές απαλλάσσονται από κάθε κράτηση τέλος ή εισφορά υπέρ του Δημοσίου, Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου ή τρίτων, τόσο κατά την με οποιοδήποτε τρόπο ανάθεση όσο και κατά την εξόφληση.
- Στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου λειτουργεί τριμελής γνωμοδοτική Επιτροπή Ειδικών Δαπανών, αποτελούμενη από:
α. Το Γενικό Γραμματέα Μεταναστευτικής Πολίτικης ως Πρόεδρο τον οποίο αναπληρώνει, σε περίπτωση κωλύματος, ο Γενικός Γραμματέας Υποδοχής Αιτούντων Άσυλο.
β. Δύο Προϊσταμένους Διευθύνσεων υπηρεσιών του Υπουργείου, οι οποίοι ορίζονται με τους αναπληρωτές τους, από τον Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου.
Στην Επιτροπή μετέχει ως γραμματέας, χωρίς ψήφο, υπάλληλος του Υπουργείου που ορίζεται από τον Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου. Αυτός τηρεί, με δίκη του ευθύνη και απόλυτη εχεμύθεια, βιβλίο πρωτοκόλλου, στο όποιο καταχωρίζονται, κατ` αύξοντα αριθμό, οι προτάσεις δαπανών, καθώς και βιβλίο πρακτικών, στο όποιο καταχωρίζονται, κατά συνεδρίαση, οι γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής, το περιεχόμενο των οποίων απαγορεύεται να ανακοινώνεται και εμπίπτει στις διατάξεις περί απορρήτου του κράτους.
- Οι αποφάσεις της Επιτροπής είναι αιτιολογημένες και λαμβάνονται κατά πλειοψηφία επί θεμάτων που διαβιβάζονται σε αυτή από τον Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου. Τυχόν μειοψηφούσες γνώμες καταχωρίζονται, υποχρεωτικά, στα πρακτικά.
- Η Επιτροπή δύναται να καλεί τους προϊσταμένους των κατά περίπτωση αρμόδιων υπηρεσιών και φορέων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου για παροχή τυχόν αναγκαίων διευκρινίσεων για την υπό κρίση δαπάνη.
- Απόσπασμα του πρακτικού της Επιτροπής, με τα αναγκαία τυπικά στοιχειά (αριθμός γνωμοδότησης, ημερομηνία, όνομα του δικαιούχου ή όνομα του εκτελούντος τη δαπάνη, το ύψος της δαπάνης και ο χαρακτηρισμός της ως απόρρητης), διαβιβάζεται προς τη Γενική Διεύθυνση Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Μετανάστευσης και Άσυλου, η οποία προκαλεί την οικεία απόφαση του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, που αποτελεί το μόνο δικαιολογητικό της δαπάνης.
Όλα τα παραστατικά έγγραφα της δαπάνης και κάθε άλλο στοιχείο που κατέχει η Επιτροπή ή οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία του Υπουργείου, και αναφέρεται στην αναγνώριση και εκτέλεση της δαπάνης, καταστρέφονται από τους προϊσταμένους των οικείων Διευθύνσεων έξι μήνες, το αργότερο, μετά την έκδοση της σχετικής υπουργικής απόφασης. Η μη τήρηση της υποχρέωσης αυτής συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα για τους προϊσταμένους των οικείων Διευθύνσεων.
- Με απόφαση του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου ρυθμίζονται επιμέρους ζητήματα λειτουργίας και οργάνωσης της Επιτροπής Ειδικών Δαπανών, ζητήματα ορισμού, σύνθεσης και αναπλήρωσης των μελών της, τρόπου σύνταξης, τήρησης και ελαχίστου περιεχομένου των πρακτικών και των αποσπασμάτων που εκδίδει καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια.»
Να σημειωθεί πως είναι η δεύτερη φορά μέσα σε δύο μήνες που κατατίθεται ρύθμιση για το χαρακτηρισμό δαπανών για το προσφυγικό ως απορρήτων.
Η πρώτη φορά ήταν στις 5 Μαρτίου 2020, οπότε με τροπολογία που είχε κατατεθεί σε νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών για την στρατηγική αναπτυξιακή προοπτική των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης προβλέφθηκε η δυνατότητα χαρακτηρισμού, με υπουργική απόφαση, ως απόρρητων, των δαπανών που σχετίζονται με την εκτέλεση έργων ανάπτυξης πληροφοριακών συστημάτων για τον έλεγχο της πρόσβασης και της διάθεσης παροχών στις δομές προσωρινής υποδοχής και φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών και των Προαναχωρησιακών Κέντρων Κράτησης Αλλοδαπών, καθώς και των απολύτως συναφών με αυτά τα έργα προμηθειών.
Η ίδια τροπολογία προέβλεπε πως σε περίπτωση έκτακτης και απρόβλεπτης ανάγκης που επιβάλλει την άμεση λήψη και εφαρμογή μέτρων για την προστασία της δημόσιας τάξης ασφάλειας και υγείας, και μόνο στο μέτρο που είναι απολύτως απαραίτητο για την αντιμετώπιση των αναγκών αυτών, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη ή τα νομίμως εξουσιοδοτημένα από αυτόν όργανα, μπορούν να συνάπτουν νέες συμβάσεις έργων, υπηρεσιών και προμηθειών, όπως μίσθωσης και ναύλωσης πλωτών και χερσαίων μέσων, προμήθειας υλικοτεχνικού εξοπλισμού και εφοδίων, μετακίνησης προσωπικού, με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, ανεξαρτήτως ποσού, κατά παρέκκλιση κάβε εθνικής, γενικής ή ειδικής, διάταξης περί δημοσίων συμβάσεων.
Αντιδρούν οι Ευρωπαίοι
Ο χαρακτηρισμός ως απορρήτων δαπανών που σχετίζονται με το μεταναστευτικό δεν είναι μια πρακτική που βλέπουν με καλό μάτι τόσο οι Ευρωπαϊκοί θεσμοί όσο και επιμέρους χώρες της ευρωζώνης και ειδικά η Ολλανδία.
Από το 2015 έως σήμερα η ΕΕ έχει χρηματοδοτήσει με πόρους 2,2 δισ. ευρώ τη διαχείριση του προσφυγικού επί ελληνικού εδάφους, μέσω του Ταμείου Ασύλου και Μετανάστευσης (1,18 δισ. ευρώ), του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας (404,5 εκατ. ευρώ) και του Μηχανισμού Επείγουσας Υποστήριξης (643,6 εκατ. ευρώ).
Στις αρχές Μαρτίου 2020 η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε ανακοινώσει την παροχή ακόμη 700 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα για τη διαχείριση του μεταναστευτικού και τη δημιουργία νέων υποδομών, εκ των οποίων τα 350 εκατ. ευρώ ήταν άμεσα διαθέσιμα.
Το να μην υπάρχει λογοδοσία για το πως δαπανούνται αυτά τα χρήματα είναι κάτι που δεν το θέλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία με τη σειρά της ελέγχεται για τις δαπάνες της από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο. Ένας από τους πρόσθετους λόγους που αυτό προκαλεί πρόβλημα είναι ότι οι δαπάνες για το προσφυγικό είναι από αυτές που εξαιρούνται από τον τρόπο υπολογισμού του πρωτογενούς πλεονάσματος της Ελλάδος, όπως αυτό το μετρούν οι θεσμοί.
Το θέμα της διαχείρισης των χρημάτων που λαμβάνει η Ελλάδα για το προσφυγικό το έφερε στην ολλανδική Βουλή η Lilianne Ploumen, βουλευτίνα του Εργατικού Κόμματος (PvdA) της Ολλανδίας και μέλος της μόνιμης επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του ολλανδικού κοινοβουλίου.
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χορηγεί 700 εκατ. στην Ελλάδα. Αυτά είναι και δικά μας χρήματά. Θέλω να μάθω πού πηγαίνουν αυτά τα χρήματα», ανέφερε σχετικά στην τελευταία συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής επιτροπής, που είχε ως θέμα τη μεταχείριση των προσφύγων στην Ελλάδα.
